Kussen, een gedrag dat vaak geassocieerd wordt met romantiek en intimiteit, kan diepere evolutionaire wortels hebben dan eerder werd gedacht. Nieuw onderzoek suggereert dat de praktijk tot 21 miljoen jaar teruggaat en zijn oorsprong vindt in een oude aapvoorouder. Hoewel historische gegevens wijzen op kussen in oude beschavingen als Mesopotamië en Egypte, ongeveer 4500 jaar geleden, heeft de prevalentie van dit gedrag in slechts grofweg 46% van de menselijke culturen ertoe geleid dat sommigen geloven dat het een relatief recente culturele uitvinding is. Steeds meer bewijs suggereert echter iets anders.
De zaak voor het oude kussen
Waarnemingen van moderne apen – chimpansees, bonobo’s en orang-oetans – die lip-op-lip contact hebben, gecombineerd met bevindingen van orale bacterie-uitwisseling tussen Neanderthalers en Homo sapiens, doen de mogelijkheid rijzen dat kussen al ouder is dan de geschreven geschiedenis. Onderzoekers onder leiding van Matilda Brindle van de Universiteit van Oxford wilden deze mogelijkheid onderzoeken door kussen te definiëren als niet-antagonistisch mond-op-mondcontact waarbij lipbewegingen betrokken zijn, waarbij activiteiten zoals het overbrengen van voedsel worden uitgesloten.
Met behulp van een rigoureuze statistische aanpak, Bayesiaanse modellering genaamd, bracht het team het kussengedrag van een stamboom van primaten in kaart, waarbij 10 miljoen evolutionaire scenario’s werden gesimuleerd. De resultaten suggereren dat kussen waarschijnlijk tussen 21,5 en 16,9 miljoen jaar geleden is geëvolueerd bij voorouderlijke apen, met een waarschijnlijkheid van 84% dat Neanderthalers het ook beoefenden.
“Het zijn duidelijk alleen maar kussende Neanderthalers; we weten niet wie ze kussen”, zegt Brindle. “Maar samen met het bewijs dat mensen en Neanderthalers een vergelijkbaar oraal microbioom hadden en dat de meeste mensen van niet-Afrikaanse afkomst enig Neanderthaler-DNA hebben, zouden we kunnen stellen dat ze elkaar waarschijnlijk kusten, wat zeker een veel romantischere draai geeft aan de mens-Neanderthaler relaties.”
Waarom is kussen geëvolueerd?
De exacte redenen achter de evolutie van het kussen blijven onduidelijk, maar er bestaan twee leidende hypothesen. Eén suggereert dat kussen mogelijk heeft gediend als een manier voor dieren om de partnerkwaliteit te beoordelen. Een slechte adem kan bijvoorbeeld een signaal zijn geweest om voortplanting met een ongezonde partner te voorkomen. Een andere theorie stelt dat kussen voortkomt uit verzorgingsgedrag en is ontwikkeld om sociale banden te versterken en spanning te verminderen – vergelijkbaar met hoe chimpansees ‘kussen en het goedmaken’ na conflicten.
Natuur versus cultuur
Hoewel het bewijsmateriaal een evolutionaire oorsprong van kussen ondersteunt, spelen culturele invloeden ongetwijfeld een rol. De praktijk is niet universeel onder menselijke samenlevingen, wat erop wijst dat het in de loop van de tijd is overgenomen of verlaten op basis van culturele voorkeuren. Desondanks geeft het onderzoek aan dat kussen niet slechts een moderne uitvinding is, maar eerder een diepgeworteld gedrag met eeuwenoude wortels.
De bevindingen bieden een nieuw perspectief op onze gedeelde evolutionaire geschiedenis en suggereren dat zelfs het meest intieme gedrag gevormd kan zijn door miljoenen jaren van natuurlijke selectie.
