Archeologen die aan de Franse Rivièra werken, hebben een belangrijke Romeinse crematiebegraafplaats opgegraven, wat licht werpt op de uitgebreide begrafenisrituelen van die tijd. De ontdekking op de oude plek Olbia, een voormalige Griekse nederzetting en later een bloeiend Romeins handelscentrum, biedt een gedetailleerd inzicht in hoe mensen hun doden eerden en hun bescherming in het hiernamaals verzekerden.
Olbia: van Grieks fort tot Romeinse handelspost
De site van Olbia, gelegen in wat nu Zuid-Frankrijk is, heeft een rijke geschiedenis. Oorspronkelijk gesticht rond 350 voor Christus. als versterkte Griekse nederzetting werd het later een stad van de Massiliotes, inwoners van het nabijgelegen Massilia (het huidige Marseille). Na de verovering van Marseille door Julius Caesar in 49 v.Chr. veranderde Olbia in een welvarende Romeinse stad, bekend om zijn handel en thermale baden. De nieuw ontdekte begraafplaats dateert volledig uit de Romeinse tijd van Olbia, die zich uitstrekt van de 1e tot de 3e eeuw na Christus.
Het crematieproces: een gedetailleerd ritueel
De opgraving onthult een nauwgezet, stapsgewijs proces dat de Romeinen gebruikten voor crematie. Familieleden plaatsten het overleden lichaam aanvankelijk op een houten standaard die boven een vierkante put was gebouwd. Terwijl de brandstapel brandde, zorgde de hitte ervoor dat de standaard instortte, waardoor de botten wit werden, verdraaiden en barsten. De intense hitte had ook gevolgen voor de omringende voorwerpen: glas smolt, brons kromde en keramiek raakte besmeurd met roet.
Symbolische offers: vloeibare plengoffers en amforenbuizen
Een bijzonder onderscheidend kenmerk van de begraafplaats van Olbia is de aanwezigheid van plengofferkanalen rondom veel van de graven. Deze kanalen zijn ontworpen voor vloeibare offers, zoals wijn, bier of mede, bedoeld om de overledene te eren of hen bescherming te bieden. De kanalen waren op ingenieuze wijze aangelegd met hergebruikte amforen (grote keramische vaten) die uit de graven staken, zelfs nadat ze waren bedekt met dakpannen en gevuld met aarde. Dankzij deze buizen konden gezinnen de graven bezoeken op Romeinse feestdagen gewijd aan de doden, zoals de Feralia (13 februari) en de Lemuralia (9, 11 en 13 mei), waarbij ze symbolisch hun dierbaren ‘voedden’.
Unieke begrafenispraktijken: verschillen in ritueel
Terwijl de standaard Romeinse praktijk bestond uit het verzamelen van gecremeerde botten in urnen van glas, keramiek of steen vóór de begrafenis, onthult de begraafplaats van Olbia intrigerende variaties. Veel van de opgegraven graven bevatten stapels botten of plaatsten deze in bederfelijke containers. Deze afwijking van de typisch Romeinse gewoonte zou kunnen duiden op sociale of culturele verschillen tussen de diverse bevolking van Olbia.
Deze ontdekkingen herinneren ons eraan dat oude begrafenisrituelen rijk, gevarieerd en doordrenkt waren van meerdere betekenissen, waarvan sommige zelfs vandaag de dag nog steeds mysterieus zijn.
De recente vondsten in Olbia bieden waardevolle inzichten in de complexiteit van de Romeinse begrafenispraktijken en benadrukken de diversiteit aan rituelen en overtuigingen rond de dood en het hiernamaals in de antieke wereld. De begraafplaats biedt een uniek venster op het sociale en culturele landschap van Olbia en laat zien hoe mensen met verdriet omgingen en hun overleden dierbaren op diepgaande en symbolische manieren eerden.
