Dziś wieczorem, 5 listopada 2025 r., będziemy świadkami spektakularnego wydarzenia na niebie: Księżyca Super Piżmowca. Oznacza to, że księżyc w pełni, wyglądający na większy i jaśniejszy niż zwykle, ozdobi nasze niebo. Ale co to oznacza dla obserwacji Księżyca i co kryje się za tym imponującym zjawiskiem?
Zrozumienie pełni księżyca i efektu superksiężyca
Pełnia Księżyca ma miejsce, gdy Ziemia znajduje się bezpośrednio pomiędzy Słońcem a Księżycem. Takie ustawienie oznacza, że cała powierzchnia Księżyca jest oświetlona światłem słonecznym, dzięki czemu jest widoczna na nocnym niebie jako pełny i jasny okrąg.
Jednak orbita Księżyca wokół Ziemi nie jest idealnym kołem; to jest elipsa. Oznacza to, że w niektórych punktach swojej orbity znajduje się nieco bliżej Ziemi (perygeum), a w innych dalej (apogeum). Kiedy pełnia księżyca zbiega się z perygeum, staje się Superksiężycem. Termin „Superksiężyc” nie jest technicznym terminem astronomicznym, ale raczej popularnym sposobem opisania tego imponującego wizualnie efektu. Ponieważ jest bliżej, Super Księżyc wygląda na większy i jaśniejszy niż normalny Księżyc w pełni.
Na co zwrócić uwagę: cechy powierzchni Księżyca
W bezchmurnych warunkach (jeśli pogoda na to pozwala) dzisiejszy Super Piżmowy Księżyc oferuje doskonałą okazję do oglądania Księżyca. Nawet bez specjalnego wyposażenia gołym okiem można dostrzec wiele wyjątkowych funkcji:
- Płaskowyż Arystarcha: jasny, stosunkowo płaski obszar na powierzchni Księżyca.
- Mari Srinati i Krizia: Te rozległe, ciemne, bazaltowe równiny – zwane „morzami” – powstały w wyniku starożytnych erupcji wulkanów.
Osoby posiadające lornetkę będą mogły zobaczyć jeszcze więcej szczegółów:
- Kratery Endomion i Posidonia: Dwa dobrze zdefiniowane kratery uderzeniowe.
- Rów Grimaldiego: masywne, okrągłe zagłębienie na powierzchni Księżyca.
Wreszcie, za pomocą teleskopu, obserwatorzy będą mogli rozróżnić następujące cechy:
- Rainer Gamma: Charakterystyczny system wiązek wychodzących z krateru.
- Rupes Ałtaj (Klif Ałtaju): Dramatyczny, wysoki klif.
Cykl księżycowy: fazy księżyca
Księżyc Super Piżmak to tylko jeden moment w ciągłej podróży Księżyca przez jego fazy. Zmieniający się wygląd Księżyca – to, co nazywamy fazami księżyca – jest po prostu wynikiem zmieniających się kątów między Słońcem, Ziemią i Księżycem. Oto spojrzenie na cały cykl:
- Księżyc w nowiu: Księżyc znajduje się pomiędzy Ziemią a Słońcem. Strona skierowana w stronę Ziemi nie jest oświetlona, przez co Księżyc jest niewidoczny.
- Woskujący Półksiężyc: Po prawej stronie pojawia się cienki, zakrzywiony półksiężyc światła (patrząc z półkuli północnej).
- Pierwsza kwadra: Połowa powierzchni Księżyca jest oświetlona; wygląda jak półksiężyc.
- Rosnące półkole: Ponad połowa Księżyca jest oświetlona, ale nie jest jeszcze w pełni. „Wzrost” oznacza wzrost.
- Pełnia Księżyca: Cała powierzchnia Księżyca jest oświetlona, w pełni widoczna i jasna.
- Rosnące półkole: Oświetlona część Księżyca zaczyna się zmniejszać, zaczynając od prawej strony (półkula północna). „Mniejsza” oznacza zmniejszanie się.
- Trzecia kwadra (lub ostatnia kwadra): Połowa Księżyca jest ponownie oświetlona, ale tym razem oświetlona jest lewa strona.
- Ubywający półksiężyc: Po lewej stronie pozostaje tylko cienki półksiężyc światła, zanim cykl rozpocznie się od nowa.
Cały cykl od nowiu do następnego trwa około 29,5 dnia – nazywa się to miesiącem księżycowym.
Dzisiejszy Super Piżmowy Księżyc jest fascynującym przypomnieniem dynamicznej interakcji między naszą planetą a jej naturalnym satelitą i wspaniałą okazją do docenienia piękna naszego Układu Słonecznego. Następna pełnia księżyca będzie 4 grudnia.
