Znaleziska archeologiczne w Katalonii w Hiszpanii wskazują, że niektóre z najstarszych odkrytych instrumentów muzycznych mogły być wykorzystywane do komunikacji i ekspresji artystycznej prawie 6000 lat temu. Naukowcy zidentyfikowali dwanaście dużych muszli trąb znalezionych w neolitycznych osadach i kopalniach datowanych na okres od końca V do początku IV tysiąclecia p.n.e. Instrumenty te, wykonane ze ślimaka morskiego Charonia lampas, oferują rzadki wgląd w krajobraz dźwiękowy starożytnej Europy.
Odkrycie i jego znaczenie
Muszli nie używano do celów spożywczych – ślimaki zdechły już przed ich zebraniem – a modyfikacje, takie jak usunięcie zaostrzonej końcówki, potwierdzają ich zastosowanie jako fajek. Współczesne eksperymenty przeprowadzone przez archeologa Miguela Lopeza Garcię, zawodowego trębacza, dowodzą, że wytwarzają one „mocny, stabilny dźwięk” podobny do waltorni. Nie chodzi tylko o narzędzia; chodzi o wczesną komunikację międzyludzką i być może o początki samej muzyki.
Odkrycie to podważa naszą wiedzę na temat interakcji społeczeństw prehistorycznych. Muszle mogły ułatwiać komunikację na duże odległości między społecznościami lub w ramach działalności wydobywczej, z czego sześć odkryto w kopalniach waryscytu. Fakt, że takie pociski były używane jako systemy ostrzegawcze aż do połowy XX wieku, o czym świadczy tradycja rodziny García w Almerii, podkreśla niezwykłą trwałość instrumentu.
Poza funkcją użytkową: starożytne dziedzictwo muzyczne
Muzyczny potencjał muszli wykracza poza zwykłą sygnalizację. Manipulując przepływem powietrza i pozycją dłoni, naukowcy odkryli, że mogą zmieniać tony i barwy, co wskazuje na improwizację i subtelną eksplorację dźwięku. To poszerza zrozumienie muzyki prehistorycznej poza zwykłą użyteczność; narzędzia te mogłyby służyć celom ekspresyjnym, artystycznym, wzmacniając jednocześnie więzi społeczne i ekspresję emocjonalną.
Nie jest to zjawisko odosobnione. W jaskini Marsoula we Francji odkryto liczącą 18 000 lat rurę muszlową o identycznych właściwościach, co wskazuje na ciągłą tradycję obejmującą tysiąclecia. Muszle katalońskie, podobnie jak ich paleolityczny poprzednik, wykazują „właściwości ekspresyjne”, które wskazują na szersze zastosowania muzyczne.
Ogólny obraz: dlaczego to ma znaczenie
Badania stawiają fundamentalne pytania dotyczące początków muzyki. Czy wczesna ekspresja muzyczna była czysto utylitarna – była narzędziem przetrwania – czy też wynikała z głębszej ludzkiej potrzeby połączenia, emocji i wyrażania siebie? Muszle sugerują, że być może oba te elementy odegrały pewną rolę. Te starożytne narzędzia nie były tylko narzędziami przetrwania; należały do pierwszych opracowanych przez człowieka technologii dźwiękowych, zdolnych do kształtowania drgań na wzór współczesnych instrumentów dętych.
Odkrycia te podkreślają, że muzyka nie jest nowoczesnym wynalazkiem, ale głęboko zakorzenioną praktyką ludzką, która ewoluowała wraz z naszymi społeczeństwami przez dziesiątki tysięcy lat. Echa tych starożytnych muszli trąb przypominają nam, że potrzeba tworzenia, komunikowania się i wyrażania siebie poprzez dźwięk jest stale obecną częścią tego, co czyni nas ludźmi.
